İklim değişikliği ve çevresel sorunlar dünya için varoluşsal bir tehdit ve sürdürülebilir üretim artık bir zorunluluk haline gelmiş durumda. Çevre sorunları konusunda artan küresel farkındalık sayesinde, bu zorlukların üstesinden gelmek için birçok ülke ve küresel kuruluş, düzenlemelere gitmekte ve yol haritaları belirlemekte. Dijital Ürün Pasaportu (DPP) da bu düzenlemeler ile ortaya çıkmış kavramlardan biri; ürünlerin yaşam döngüsü boyunca hikayesini sunacak bir araçtır.
AB Yeşil Mutabakat’ının Güçlü Araçlarından Dijital Ürün Pasaportu (DPP)
Avrupa Birliği ülkelerini 2050 yılına kadar iklim açısından nötr hale getirmeyi amaçlayan kapsamlı plan Green Deal – Yeşil Mutabakat- AB’nin gündemindedir. Özellikle AB’ye ihracat yapan firmalar için bu düzenlemelerin anlaşılması ve tatbiki oldukça önemlidir.
Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın altında yer alan Sürdürülebilir Ürünler için Ekodizayn Yönetmeliği (Eco-design for Sustainable Products Regulation (ESPR)), ürünlerin yaşam döngüsü üzerindeki negatif etkilerini azaltmayı ve iç piyasadaki fonksiyonelliği artırmayı hedeflemektedir. Dijital ürün pasaportu (DPP) da, bu amaç doğrultusunda, ESPR’nin ürünlere getirdiği bilgi gereksinimlerinin yönetilmesini kolaylaştırmak için bir araç, ürünün dijital kaydıdır.
DPP, bir veri taşıyıcı (örn. barkod, QR kodu veya başka bir veri yakalama ortamı) aracılığıyla ürün üzerinde fiziksel olarak mevcut olan benzersiz bir tanımlayıcıdır. İçerisinde ESPR’nin tarafından belirlenen zorunlu bilgi ve gereklilikler yer almalıdır: Örneğin, ürünün performansını, içeriğindeki endişe verici maddeleri, geri dönüştürülmüş içeriğin yüzdesini ve ürünün beklenen ömrünü içermelidir.
DPP bir ürünün çevresel etkisi, kullanılan malzemeler, enerji tüketimi ve kullanım ömrü sonu hususları hakkında ayrıntılı bilgi sağlar. Bu sayede, ürünün çevresel etkisi hakkında bilinçli karar alınmasını sağlar ve kullanım ömrü boyunca şeffaflık ve izlenebilirlik sunar. Üreticiler bunu üretim süreçlerini optimize etmek, atıkları azaltmak ve AB’nin çevre düzenlemelerine uymak için kullanabilirler.
Tekstilde Dijital Ürün Pasaportu (DPP)
Tekstil endüstrisi su yoğun pamuk tarımından enerji tüketen üretim süreçlerine kadar çevresel kaygılarla ilişkilendirilmektedir. Bu noktada, tekstil endüstrisi için Dijital Ürün Pasaportunun (DPP) tekstil endüstrisindeki önemini anlamak sorumluluğu doğmaktadır.
1. Tedarik Zincirinde Şeffaflık: DPP, hammaddelerin kaynağından son tekstil ürününe kadar dijital bir iz sağlayarak şeffaf bir tedarik zinciri oluşturur. Tüketiciler artık kıyafetlerinin yolculuğunu takip edebilir, bu da güven ve hesap verebilirlik duygusunu güçlendirir.
2. Malzeme Bilinci: İster organik pamuk ister geri dönüştürülmüş polyester veya yenilikçi sürdürülebilir elyaf olsun; DPP, tekstil ürünlerinde kullanılan malzemeleri çevresel etkileriyle ilgili ayrıntılar da dahil olmak üzere sergilediği için tüketicilere çevre dostu seçimler yapma gücü verir.
3. Döngüsel Ekonomi Entegrasyonu: DPP ayrıca bir ürünün geri dönüştürülebilirliği ve kullanım ömrü sonu hususları hakkında bilgi sağlayarak, endüstrinin döngüsel ekonomi ilkelerini benimsemesine ve geleneksel üretim ve tüketim modelinden uzaklaşmasına olanak tanır.
Dijital Ürün Pasaportunun (DPP) Avantajları ve Fırsatları
Dijital Ürün Pasaportu (DPP), tekstil endüstrisinin çevreye duyarlı ve daha şeffaf hale gelmesi için önemli bir araçtır. Katma değer sağlayacağı pek çok nokta aşağıdaki başlıklarda toplanabilir:
1. Tüketicinin Güçlendirilmesi: Bir ürünün çevresel etkisine ilişkin bilgilere erişen tüketiciler, değişimin güçlü temsilcileri haline gelir. DPP, tüketicilere kendi değerleriyle uyumlu ve daha sürdürülebilir bir geleceğe katkıda bulunan tekstil ürünlerini seçme şansı tanır.
2. Üretimde Yenilik: DPP, üreticileri üretim süreçlerinde yenilik yapmaya teşvik eder; ister çevre dostu boyama tekniklerini benimsemek ister alternatif malzemeleri keşfetmek olsun tekstil endüstrisi sürdürülebilirliğe olan bağlılıklarını sergilemek için DPP’yi kullanabilir.
3. Küresel İşbirliği: DPP’nin benimsenmesi küresel işbirliğinin kapısını açar. Tekstil endüstrisi, standartlaştırılmış uygulamalar ve bilgi paylaşımı oluşturarak daha sürdürülebilir ve birbirine bağlı bir tedarik zinciri oluşturmak için birlikte çalışabilir.
Sürdürülebilir Tekstilin Geleceğine Doğru
Tekstil endüstrisi, hammaddelerin yetiştirilmesinden üretim süreçlerine ve nihai imhasına kadar geniş küresel etkisiyle ünlüdür.
Sürdürülebilir üretim için, Dijital Ürün Pasaportunun (DPP) tekstil sektörüne entegrasyonu oyunun kurallarını değiştirecek gibi görünüyor. Çünkü, 2024 yılında Avrupa Birliği Yeşil Mutabakat çerçevesinde birçok uygulamayı hayata geçirmeye başlayacak. Bu noktada üreticiler de çevre standartlarına uyum için DPP gibi araçları kullanmaya başlamalılar. Şeffaflık ve çevreye duyarlı üretime katkı sağlayacak olan DPP için elbette bazı zorluklar da mevcut: standardizasyon, veri güvenliği ve benimseme gibi. Bu gibi zorlukların işbirliği yoluyla aşılması gerekmekte.
2024’e kısa zamanın kaldığını düşününce, özellikle Avrupa ile ticari ilişkisi olan şirketlerin sürdürülebilir üretim ile ilgili kendilerine şu soruyu sorması gerekiyor: “Geleceğe hazır mısınız?”
Kaynaklar
https://www.digitaleurope.org/projects/digital-product-passport/
https://www.eesc.europa.eu/sites/default/files/files/regulation_on_ecodesign_for_sustainable_products.pdf
https://www.protokol.com/insights/digital-product-passport-complete-guide/
https://fashionunited.uk/news/business/what-to-know-about-the-eu-s-upcoming-digital-product-passport/2023082871266
https://trustrace.com/platform